Eşzamansız Aktarım Modu (ATM), ses, resim, video gibi değişik türden verilerin sabit büyüklükte veri paketlerine bölünerek iletimini sağlayan bir ağ teknolojisidir. Veri iletimi sırasında paket anahtarlamanın bir türü olan hücre aktarımı tekniğini kullanır. Eşzamansız Aktarım Modu sabit büyüklükte küçük boyutlu paketler halinde aktarım yaptığından ağ donanımlarına daha etkili anahtarlama yapma imkânı sağlar ve çok yüksek veri iletim hızlarına çıkabilir. En çok kullanılan standart hızlar, 155Mb/Ps ve 622Mb/Ps'dir ve 10Gb/Ps hızlara kadar da çıkılabilmiştir. Ayrıca eşzamansız aktarım, bant genişliğinin daha etkili kullanılmasını sağlayarak çeşitli önceliklere sahip verilere boşluk verme imkânı sağlar. Eşzamansız Aktarım Modu, B-ISDN protokolünün temel öğelerinden biridir. Eşzamansız Aktarım Modu bağlantıya yönelik bir aktarım teknolojisidir. Bundan dolayı aktarımın sağlanacağı noktalar arasında bağlantı kurulmalıdır. Bunu sağlamak için öncelikle bir bağlantı kurulum paketi gönderilir. Kurulum paketi geçtiği ATM anahtarlarına bağlantının varlığı ve ihtiyaç duyduğu kaynaklar hakkında bilginin kaydolmasını sağlar. Bu bağlantıya sanal devre denir. Bu aşamadan sonra iki taraflı veri aktarımı başlayabilir. Arasında bağlantı kurulan noktalar arasındaki veri aktarımı sabit büyüklükteki paketlerle yapılır.
Hücre Yapısı ve Hücre Başlığı
ATM sabit uzunlukta paketler üzerine kurulu bir iletişim protokolüdür. Her hücre 48 Byte’lık bir veri alanı ve 5 Byte’lık bir başlık kısmı olmak üzere toplam 53 Byte büyüklüğündedir.
| 5 Byte | 48 Byte |
| Başlık | Veri |
Hücre başlığı kullanılan arayüze bağlı olarak UNI ve NNI olmak üzere iki farklı formda olabilir.
| UNI | |||||
| GFC | VPI | VCI | PT | CLP | HEC |
| 4 | 8 | 16 | 3 | 1 | 8 |
| NNI | ||||
| VPI | VCI | PT | CLP | HEC |
| 8 | 16 | 3 | 1 | 8 |
Genel Akış Kontrolü (GFC - Generic Flow Controller) Yerel fonksiyonların kontrolünü sağlar.
Sanal Yol Kimliği (VPI – Virtual Path Identifier )
Sanal Kanal Kimliği (VCI – Virtual Channel Identifier ) Arayüzde sanal kanal yolu bilgisinin tutulmasını sağlarlar.
Yük Türü (PT – Payload Type ) 3 bit’dir. Hücre tarafından taşınan bilginin ne tür bilgi (kullanıcı bilgisi, ağ bilgisi, yönetim bilgisi v.b.) içerdiğini gösterir.
Hücre Kaybı Önceliği (CLP – Cell Loss Priority ) Ağdaki herhangi bir yoğunluk durumunda paketin ağdan düşürülüp düşürülemeyeceği bilgisini taşır.
Başlık Hata Denetimi (HEC – Header Error Control ) Hücre başlığındaki çevrimsel hata denetimini yapar.
ATM Aygıtları ve Ağ Arayüzü Türleri
ATM ağlarında iki farklı aygıt kullanılır. Bunlar ATM anahtarı ve ATM uç noktalarıdır. Bir ATM ağı bir ya da daha fazla ATM anahtarı ya da ATM uç noktasından oluşur. ATM uç noktaları, iş istasyonları, yönlendirici gibi bir ATM arayüz bağdaştırıcısı içerir. ATM uç noktaları ATM anahtarları ile birbirine bağlanabilir.
ATM aygıtlarını birbirine bağlayan üç farklı ağ arayüzü vardır.
Sanal Devreler; Sanal Yol ve Sanal Kanal
ATM’de hücre aktarımı sanal devreler üzerinden gerçekleştirilir. Sanal devrelerin oluşturulmasında iki farklı yol izlenmektedir. Birincisi iletişimden hemen önce sanal devrelerin kurularak iletişimden sonra kaldırılmasıdır. Bu yöntem Anahtarlamalı Sanal Devre olarak adlandırılır. Diğer yöntem sanal devre aşamasında kurularak silinmemesidir. Bu yönteme Kalıcı Sanal Devre adı verilmektedir. Oluşturulan sanal devreler iki düğüm arasındaki sanal yolların içinde yer alırlar. Her ATM anahtarlama cihazı üzerinde hangi sanal yolların kurulduğunu ve içlerinde hangi sanal devrelerin olduğunu gösteren birer tablo vardır. Hücrelerin nereye anahtarlanacağı bu tabloya bakılarak değerlendirilir. Her tabloda sanal yol kimliği ve sanal kanal kimliği ikilileri yer alır. Bu hangi sanal devrenin hangi sanal yoldan geçtiğini gösterir. Bu sayede birden fazla birçok nokta arasında aynı fiziksel ortam üzerinden bağlantı kurulabilir.
Sanal Yol Kimliği (VPI); Hücrenin üzerinden geçeceği sanal yol numarasıdır.
Sanal Kanal Kimliği (VCI); Hücrenin içinden geçeceği sanal kanal numarasını belirtir.
ATM Referans Modeli
ATM mimarisi ATM referans modeli adında bir lojik modele dayanır. ATM, daha çok donanım tabanlı olmasına rağmen OSI Modelinin 1. 2. ve 3. katmanları ile karşılaştırılabilir tanımlamalar içerir. Bunlar Fiziksel Katman, ATM katmanı ve ATM Uyum Katmanı olarak adlandırılırlar.
| OSI | ATM Katmanı | ATM Alt Katmanı | Görevi |
| 3/4 | AAL (ATM Uyum Katmanı) | Dönüşüm Alt katmanı(CS) | • Farklı uygulamalara farklı hizmetler sağlar. |
| 3/4 | AAL (ATM Uyum Katmanı) | Parçalama ve Birleştirme Alt katmanı (SAR) | • Göndermede paketlerin hücrelere bölünmesi almada hücrelerin birleştirilerek paketlerin elde edilmesi. |
| 2/3 | ATM | • Hücre üretimi ve taşınması | |
| 2/3 | ATM | • Sanal devre yol denetimi | |
| 2/3 | ATM | • Akış denetimi | |
| 2/3 | ATM | • Tıkanıklık denetimi | |
| 2/3 | ATM | • Hücre başlığı üretimi ve ayıklanması | |
| 2/3 | ATM | • Hücrelerin çoğullanması ve çözülmesi | |
| 2/1 | Fiziksel Katman | İletim Dönüşüm Alt katmanı (TC) | • Göndermede iletim çerçevelerinin üretilmesi ve almada bit dizilerinden tekrar elde edilmesi |
| 2/1 | Fiziksel Katman | İletim Dönüşüm Alt katmanı (TC) | • Başlık hata denetimi |
| 2/1 | Fiziksel Katman | İletim Dönüşüm Alt katmanı (TC) | • İletim ortamına göre hücre hızı ayarlama |
| 2/1 | Fiziksel Katman | İletim Dönüşüm Alt katmanı (TC) | • Almada bit dizilerinden hücre sınırlarının belirlenmesi |
| 2/1 | Fiziksel Katman | İletim Dönüşüm Alt katmanı (TC) | • Çırpma |
| 2/1 | Fiziksel Katman | Fiziksel Ortama Bağlı İletim Dönüşüm Alt katmanı (PMD) | • Fiziksel ortama erişim |
| 2/1 | Fiziksel Katman | Fiziksel Ortama Bağlı İletim Dönüşüm Alt katmanı (PMD) | • Bit zamanlaması |
| 2/1 | Fiziksel Katman | Fiziksel Ortama Bağlı İletim Dönüşüm Alt katmanı (PMD) | • Hat kodlaması |
ATM Hizmet Sınıfları
ATM hizmetleri bit akısına göre sınıflandırılmaktadır.
Sabit Bit Akısı (Continuous Bit Rate): Sabit bit akısı gereksinimi olan video ve ses aktarımlarında kullanılır. Uçtan uca sabit bir bant genişliği garanti eder.